Thiếu ngủ có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần và thể chất. Chỉ với 1 đêm thiếu ngủ đã khiến chúng ta mệt mỏi, suy nghĩ chậm, lờ đờ, mất năng lượng và tạo ra các trạng thái cảm xúc thất thường. Nhưng hơn thế nữa, sự thiếu ngủ dai dẳng trong dài hạn làm gia tăng nguy cơ gặp phải nhiều vấn đề sức khỏe thể chất và tâm thần nghiêm trọng hơn.

Thiếu ngủ được hiểu như thế nào?

Thiếu ngủ là tình trạng một người không ngủ đủ giấc của mình theo nhu cầu cần thiết. Tình trạng thiếu ngủ có thể diễn ra ngắn hạn trong một, hai đêm hoặc kéo dài hàng tuần, hàng tháng. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu ngủ, trong đó có những nguyên nhân thông thường có thể khắc phục nhưng cũng có một số nguyên nhân là vấn đề quan trọng của một vấn đề sức khỏe nào đó.

Mỗi người đều có một nhu cầu ngủ khác nhau, nhưng lượng thời gian cần để ngủ cũng gần tương đương nhau ở từng độ tuổi nhất định. Lượng giấc ngủ bình quân phổ biến ở các lứa tuổi dao động như sau:

– Trẻ mới sinh (dưới 3 tháng tuổi): tổng thời gian ngủ 14 -17 tiếng mỗi ngày.

– Trẻ sơ sinh ( từ 4-12 tháng): 12 – 16 tiếng/ngày.

– Trẻ em (1-5 tuổi): 10 – 14 tiếng/ngày.

– Trẻ em trong độ tuổi đến trường (6-12 tuổi): 9-12 tiếng/ngày.

– Tuổi thiếu niên ( 13-18 tuổi): 8-10 tiếng/ngày.

– Người trưởng thành: 7-9 tiếng/ngày.

Thiếu ngủ cũng có thể phân loại thành nhiều dạng khác nhau, chẳng hạn như thiếu ngủ là do việc thức đêm, hoặc cũng có thể thiếu ngủ là do không có một giấc ngủ chất lượng, khi thức dậy họ vẫn bị cảm giác mệt mỏi. 

Thiếu ngủ và mất ngủ có giống nhau không?

Về cơ bản thiếu ngủ và mất ngủ đều là tình trạng không có giấc ngủ ngon trọn vẹn. Tuy nhiên chúng vẫn có những yếu tố khác nhau. Thiếu ngủ là do ngủ không đủ giấc, không có thời gian để ngủ. Còn mất ngủ là cố gắng ngủ mà không ngủ được  

 Thiếu ngủ gây những tác động tiêu cực đến sức khỏe như thế nào?

Giấc ngủ của chúng ta bao gồm 4 giai đoạn. Trong đó có 3 giai đoạn giấc ngủ không chuyển động mắt nhanh (NREM) và 1 giai đoạn giấc ngủ chuyển động mắt nhanh (REM).

Giai đoạn 1 chiếm 5% giấc ngủ khi cơ thể bắt đầu rơi vào giấc ngủ. Giai đoạn 2 chiếm 45% giấc ngủ. Giai đoạn này có vai trò quan trọng cho trí nhớ và học tập. Giai đoạn 3 chiến 25% giấc ngủ, là giai đoạn ngủ sâu nhất, cần thiết hệ thống cơ thể được phục hồi. Giai đoạn 4 là giai đoạn thuộc giấc ngủ REM, cơ thể thường có những giấc mơ ly kỳ, sống động. Sau khi trải qua 4 giai đoạn giấc ngủ thì cơ thể sẽ trở về giai đoạn 1,2 và bắt đầu một chu kỳ mới. Một chu kỳ thường kéo dài khoảng 90-120 phút. Nếu một người ngủ đủ 8 tiếng/đêm sẽ trải qua 4-5 chu kỳ như thế. 

Khi thiếu ngủ có thể tác động đến nhiều hệ thống cơ quan, ảnh hưởng đến các hoạt động trong cơ thể, bao gồm:

– Tim và hệ tuần hoàn: Người bị thiếu ngủ thường xuyên có thể tăng nguy cơ cao huyết áp và bị mỡ máu cao, gây tăng cholesterol.

– Hệ thống trao đổi chất: Người bị thiếu ngủ có nguy cơ bị đái tháo đường cao hơn những người bình thường. 

– Hệ thần kinh: Những người thiếu ngủ thường xuyên thường nhạy cảm hơn với những cơn đau. Họ cảm nhận cơn đau nhanh chóng và dễ dàng hơn

– Hệ miễn dịch suy giảm khi cơ thể bị thiếu ngủ

– Não: Thiếu ngủ tác động một cách tiêu cực lên bộ não, giảm sự tập trung và ghi nhớ, từ đó giảm hiệu suất công việc và học tập. 

– Sức khỏe tâm thần: Thiếu ngủ gây khó khăn trong việc quản lý cảm xúc. Những người bị thiếu ngủ thường xuyên cũng dễ bị chứng trầm cảm, lo âu nhiều hơn. 

Thiếu ngủ có thể làm tăng độ trầm trọng của một số bệnh lý 

Thiếu ngủ làm tăng nguy cơ trầm trọng của một số bệnh đang mắc sẵn như tiểu đường, béo phì, cao huyết áp, đau tim, chứng ngưng thở khi ngủ, trầm cảm, lo âu,… Ngoài ra, còn tăng nguy cơ mắc một số bệnh lý khác. 

Triệu chứng và nguyên nhân gây nên tình trạng thiếu ngủ 

Một số triệu chứng thường gặp của thiếu ngủ đó là: mệt ngủ, dễ cáu gắt, “đói ngủ” vào ban ngày, đau đầu, khó tập trung, phản ứng chậm. 

Khi thiếu ngủ kéo dài, các triệu chứng sẽ trở nên trầm trọng hơn. Một số triệu chứng phổ biến:

– Không kiểm soát được chuyển động mắt (rung giật nhãn cầu)

– Ngủ rất ngắn, thậm chỉ thiếp đi chỉ vài giây rồi mau chóng tỉnh lại 

– Khó khăn khi nói chuyện

– Sụp mí mắt

– Rung tay

– Ảo giác thị giác và xúc giác

– Suy giảm khả năng phán đoán

– Hành vi bốc đồng, liều lĩnh

Các giai đoạn phát triển của chứng thiếu ngủ

Thiếu ngủ phát triển qua từng giai đoạn, cụ thể là:

– Giai đoạn 1: là khi một người không ngủ trong suốt 24 giờ. Ở giai đoạn này, ảnh hưởng của việc thiếu ngủ gần giống như trạng thái không an toàn như khi lái xe khi uống rượu bia.

– Giai đoạn 2: Các triệu chứng của thiếu ngủ bắt đầu gia tăng. Người thiếu ngủ bắt đầu có những giấc ngủ rất ngắn và khó khăn trong suy nghĩ và tập trung.

– Giai đoạn 3: Người thiếu ngủ bắt đầu có những ảo giác và gặp khó khăn khi giao tiếp với mọi người xung quanh.

– Giai đoạn 4: Các triệu chứng trên trở nên trầm trọng hơn. Ảo giác xuất hiệu nhiều hơn và người thiếu ngủ rất khó khăn để chỉ ra cái nào là thật, cái nào là ảo giác.

Những nguyên nhân gây nên tình trạng thiếu ngủ 

Có rất nhiều nguyên nhân gây nên tình trạng khó ngủ:

– Nguyên nhân liên quan đến hoàn cảnh sống: Sử dụng, lạm dụng chất kích thích, nhiều căng thẳng, stress, tính chất công việc theo ca, thói quen ngủ không tốt,…

– Nguyên nhân liên quan đến sức khỏe: Đau nhức, mất ngủ, các vấn đề về sức khỏe tâm thần, ngưng thở khi ngủ, chấn động não, chấn thương sọ não, rối loạn thoái hóa não, hội chứng chân không yên, 

Ngoài ra còn một số yếu tố sức khỏe tâm thần tác động lớn đến giấc ngủ. Điều đặc biệt là các vấn đề sức khỏe tâm thần có thể tự làm chính nó trầm trọng thêm như một cái vòng luẩn quẩn. Ví dụ trầm cảm có thể gây khó ngủ và làm một người bị thiếu ngủ. Thiếu ngủ đến lượt nó lại quay trở lại làm trầm cảm thêm nặng hơn.

Một số tình trạng sức khỏe tâm thần thể tác động lên giấc ngủ như: lo lắng, trầm cảm, rối loạn lưỡng cực, hưng cảm, rối loạn hoảng sợ, rối loạn căng thẳng sau chấn thương, chứng sợ ngủ.

(Thông tin bài viết từ Bacsigiacngu.com)

Nguồn tham khảo

Sleep Deprivation: What It Is, Symptoms, Treatment & Stages (clevelandclinic.org)

Sleep Deprivation: Understanding the Hidden Consequences (sleepfoundation.org)

Is “Sleep Debt” Real? (sleepdoctor.com)