Cảnh giác với 5 căn bệnh ung thư hàng đầu tại Việt Nam

Theo thống kê của Globocan 2020, Việt Nam có khoảng 182.563 ca mắc ung thư mới, trong đó 122.690 ca tử vong. Những căn bệnh ung thư với tỷ lệ tử vong cao ở Việt Nam đó là: Ung thư gan, ung thư phổi, ung thư vú, ung thư đại trực tràng, ung thư dạ dày. Các bệnh ung thư này trong giai đoạn đầu thường không có triệu chứng rõ ràng nên rất khó phát hiện, ở giai đoạn nặng tổn thương di căn đến các bộ phận khác gây nên nhiều biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe, thậm chí là tử vong. Dưới đây là một số thông tin cơ bản cần phải biết về 5 căn bệnh ung thư , từ đó sớm có biện pháp phòng ngừa và điều trị bệnh hiệu quả. 

Ung thư gan 

Ung thư gan là một trong những căn bệnh ung thư nguy hiểm đứng đầu hiện nay tại Việt Nam (chiếm tỷ lệ 14,5%). Nguyên nhân gây bệnh ung thư gan thường gặp là do viêm gan B, viêm gan C, xơ gan. Bên cạnh đó còn có các yếu tố nguy cơ như béo phì, đái tháo đường, gan nhiễm mỡ không do rượu, viêm gan thoái hóa mỡ. 

Tùy theo giai đoạn mà bệnh ung thư gan sẽ có các triệu chứng khác nhau. Tuy nhiên ở giai đoạn sớm triệu chứng thường khó phát hiện vì không biểu hiện nhiều bên ngoài. Chính vì vậy mọi người nên tầm soát sức khỏe định kỳ để phát hiện bệnh sớm. 

Một số triệu chứng cảnh báo ung thư gan chúng ta cũng cần chú ý để thăm khám như: chán ăn, mệt mỏi, giảm cân, đau tức vùng hạ sườn bên phải, hay vàng da, vàng mắt khi đến giai đoạn muộn. 

Ung thư phổi 

Ung thư phổi là căn bệnh ung thư phổ biến tại Việt Nam cũng như trên thế giới. Ngày nay ung thư phổi không chỉ gặp ở nam giới mà còn gặp nhiều ở nữ giới. Hút thuốc lá là nguyên nhân gây ung thư phổi, không chỉ những người hút thuốc mà cả những người ngửi thuốc lá cũng có nguy cơ bị ung thư phổi. 

Trong giai đoạn đầu ung thư phổi rất khó phát hiện do các triệu chứng khá mơ hồ. Việc tầm soát sức khỏe định kỳ đóng vai trò quan trọng giúp phát hiện sớm bất thường ở cơ quan hô hấp, khi có thay đổi trong cơ thể sẽ tầm soát chuyên sâu hơn để xác định chính xác các khối u rất nhỏ ngay từ giai đoạn rất sớm. 

Tuy nhiên, ung thư phổi cũng có thể nhận biết qua các triệu chứng như: ho kéo dài (có điều trị nhiều nơi nhưng không khỏi), khó thở, đau ngực, nặng hơn có thể ho đờm màu đỏ. 

Ung thư phổi gây ra những hậu quả như: làm giảm chức năng hô hấp ở người bệnh, chỉ cần gắng sức nhẹ làm một việc nào đó cũng có thể cảm thấy khó thở. Khi cơn ho kéo dài và đau tức ngực thường xuyên sẽ gây khó ngủ, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Đặc biệt trong giai đoạn trễ, khi ung thư phổi di căn đến các cơ quan khác sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến các cơ quan này. Chẳng hạn như di căn đến xương sẽ gây gãy xương ở bất cứ vị trí nào, đau nhức xương; di căn đến gan có thể gây vàng da, tắc mật, chán ăn, sụt cân, chướng bụng; di căn đến 2 phổi gây khó thở, đau tức ngực nặng; di căn não ảnh hưởng đến các điều khiển vận động tri giác, cảm giác. Chúng ta có thể thấy rằng nếu bệnh tiến triển càng nặng nặng thì nguy cơ tử vong sớm càng cao.

Ung thư vú 

Ung thư vú là căn bệnh ung thư gây ra gánh nặng sức khỏe cho phụ nữ trên toàn thế giới, trong đó có Việt Nam của chúng ta. Theo Tổ chức ung thư toàn cầu (Globocan) 2020, tại Việt Nam, tỷ lệ mắc mới ung thư vú xếp thế giới với 21.555 ca. Những con số đáng báo động khiến chúng ta phải suy nghĩ nghiêm túc về cách phòng ngừa, tầm soát, sàng lọc và điều trị ung thư hiệu quả . 

Dấu hiệu cảnh giác ung thư vú chúng ta có thể chú ý đó là: Khi sờ tay vào ngực thấy có cục cứng, mất đối xứng giữa hai vú, núm vú bị thụt vào trong (trước đó không có), trên da vùng ngực có một vùng nhỏ lõm xuống như dấu ấn của ngón tay, vết loét khó lành ở vùng quầng vú, núm vú tiết dịch.

Thông thường các loại ung thư đều diễn tiến theo các bước: Thứ là phát triển thành khối u tại chỗ, thứ 2 là xâm lấn xung quanh, thứ 3 là di căn hạch và sau đó là di căn xa. Tuy nhiên đối với ung thư vú, có nhiều trường hợp dù khối u còn nhỏ nhưng đã có thể di căn vào hạch nách, hay thậm chí là di căn phổi, di căn gan. Có thế thấy ung thư vú là một loại ung thư có diễn biến hết sức bất ngờ, vì thế càng tầm soát phát hiện càng sớm sẽ giúp việc điều trị hiệu quả . 

Ung thư đại trực tràng 

Ung thư đại trực tràng là bệnh lý ung thư xảy ra ở đoạn đại tràng và trực tràng. Đoạn đại tràng là đoạn ruột già dài , đoạn trực tràng là đoạn ruột già tiếp nối ống hậu môn.  Trong thành đại trực tràng có nhiều lớp, các ung thư thường hình thành ở lớp niêm mạc (là lớp lót ở bên trong thành đại tràng), và được hình thành phần lớn chủ yếu ở các polyp trực tràng hoặc đại tràng, từ đó hình thành các bướu, các u ác tính theo mạch máu hoặc hạch bạch huyết xâm lấn hệ thống bạch huyết hoặc các cơ quan khác.  

Nguyên nhân dẫn đến ung thư đại trực tràng phần lớn là do di truyền, có sự biến đổi gen hay còn gọi là hội chứng đa polyp, hoặc do bệnh lý gây ra ung thư đại trực tràng không polyp như hội chứng lynch. Bệnh ung thư đại trực tràng trong giai đoạn sớm hầu như các triệu chứng đều rất mờ nhạt, khó phát hiện. Một số dấu hiệu thoáng qua khi bị ung thư đại trực tràng như chán ăn, sụt cân nhưng thường rất khó phát hiện vì dấu hiệu này dễ nhầm lẫn với một số bệnh thông thường. Nếu có dấu hiệu rõ ràng thường bệnh đã tiến triển nặng, lúc này có thể xuất hiện cơn đau bụng, đi cầu ra máu tươi hoặc máu nâu sẫm, bị thay đổi thói quen đại tiện, rối loạn tiêu hóa, đau từng cơn,…

Ung thư dạ dày

Dạ dày (bao tử) là một túi đựng thức ăn. Bên cạnh đó còn có chức năng nhào bóp, nghiền nát, hòa lẫn với những dịch vị để biến thức ăn đó trở thành một loại dưỡng trấp, sau đó đi vào ruột non và thực hiện quá trình tiêu hóa của dạ dày.

Ung thư dạ dày trải qua 4 giai đoạn:

– Giai đoạn 1: Tổn thương còn nằm trên niêm mạc của dạ dày (có nghĩa là trong lòng của dạ dày). Nếu phát hiện bệnh ở giai đoạn này điều trị gần như khỏi hoàn toàn.

– Giai đoạn 2: Tổn thương lan xuống, xâm lấn các mô cơ của dạ dày.

– Giai đoạn 3: Tổn thương lan ra nhiều hơn 

– Giai đoạn 4: Tổn thương di căn đến các cơ quan khác. 

Triệu chứng của ung thư dạ dày rất mơ hồ và dễ bị lầm lẫn nếu không cảnh giác. là dấu hiệu bị sụt cân, tiếp đó có thể là chán ăn, khó tiêu hóa, thường xuyên xuất hiện những cơn đau bụng ( là vùng thượng vị), co thắt dạ dày,… Những dấu hiệu này khiến người bệnh nghĩ mình bị viêm dạ dày hoặc đang có triệu chứng về bao tử mà không hề có ý thức cảnh giác có khả năng bị mắc bệnh ung thư dạ dày. 

Nguyên nhân dẫn đến ung thư dạ dày là nhiễm khuẩn HP (Helicobacter pylori), sự tái đi tái lại kéo dài lâu ngày do nhiễm khuẩn HP sẽ là yếu tố nguy cơ gây nên ung thư. 

Những thực phẩm chứa nitrit, chất đạm chế biến không đúng cách có thể sinh ra chất Nitrosamine, về lâu dài sẽ gây nên ung thư. Chẳng hạn như món cá muối, dưa muối do quá trình bảo quản, chế biến không đúng cách khi ăn thường xuyên sẽ ẩn chứa nguy cơ ung thư vì những món ăn này sinh ra chất Nitrosamine và tích lũy trong một thời gian dài. 

Những món chiên, nướng khi ăn thường xuyên cũng là nguy cơ gây nên ung thư dạ dày. Điển hình là những người châu Á rất thích ăn những món chiên nướng và tỷ lệ mắc ung thư dạ dày được ghi nhận rất cao. 

Có thể thấy các bệnh ung thư có diễn tiến khá âm thầm và lặng lẽ. Đặc biệt trong giai đoạn đầu, bệnh ung thư thường không có triệu chứng hoặc triệu chứng xuất hiện rất mờ nhạt, dễ gây nhầm lẫn với những bệnh thông thường và dễ bỏ qua, nghĩ mình vẫn khỏe mạnh trong khi các mầm mống ung thư đã hình thành, đến khi có dấu hiệu rõ ràng thường bệnh đã tiến triển nặng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, thậm chí các ung thư đã di căn sang các cơ quan khác, khó điều trị và thậm chí nguy cơ tử vong cao. Vì thế để phòng ngừa ung thư, việc tầm soát sức khỏe định kỳ ít mỗi năm một lần là đều vô cùng cần thiết, tầm soát gen và các chỉ dấu ung thư ngay khi chúng đang dần hình thành, dự báo nguồn gốc của khối u góp phần tăng hiệu quả điều trị.